Malware là gì? Các loại mã độc phổ biến và cách phòng chống
Hiện nay, tình trạng tấn công an ninh mạng diễn ra rất phổ biến và tinh vi khiến nhiều cá nhân, doanh nghiệp bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Trong đó, Malware là phần mềm độc hại thường được sử dụng để kẻ gian có thể thực hiện tấn công và đánh cắp dữ liệu. Hãy cùng ITSUPRO tìm hiểu chi tiết về chủ đề này ngay bây giờ.
Malware là gì?
Malware có thể hiểu đơn giản là phần mềm độc hại hay các chương trình được thiết kế đặc biệt nằm gây hại hoặc tạo kết nối đến máy tính mà người dùng không biết. Từ này cũng được tạo nên bởi hai từ là malicious (độc hại) và software (phần mềm, chương trình).
Phần mềm độc hại Malware có thể thực hiện các chức năng như ăn cắp thông tin, mã hóa, chiếm đoạt quyền điều kiện, giám sát hoạt động,… So với Virus hay quảng cáo spam, Malware mang nghĩa rộng hơn hẳn cũng như đem lại nhiều ảnh hưởng và rủi ro hơn cho các cá nhân, doanh nghiệp.
Dấu hiệu máy tính bị nhiễm phần mềm độc hại
Khi máy tính cá nhân hay doanh nghiệp gặp phải vấn đề này sẽ xuất hiện kèm theo một số dấu hiệu tiêu biểu như:
- Hệ thống của máy tính trở nên chậm chạp, trải nghiệm sử dụng kể cả các ứng dụng đơn giản cũng rất khó chịu.
- Quảng cáo hiển thị liên tục làm phiền quá trình sử dụng máy tính thậm chí không thể tắt được.
- Hệ thống gặp sự cố, bị đóng băng, màn hình xanh, không thể thao tác được.
- Dung lượng ổ cứng bị thay đổi bất thường.
- Hoạt động Internet tăng cao không rõ nguyên nhân.
- Tài nguyên của hệ thống khi nhiễm các loại mã độc Malware sẽ tiêu tốn nhiều hơn hẳn.
- Xuất hiện các cửa sổ phần mềm yêu cầu thanh toán chi phí nếu không sẽ bị xóa dữ liệu.
- Các chương trình diệt virus ngừng hoạt động.
- Thanh công cụ, tiện ích mở rộng, plugin,… tự thêm vào trình duyệt.
- Trình duyệt dẫn đến các trang không mong muốn khi sử dụng.
- Nhiều trường hợp hoàn toàn không có dấu hiệu hay biểu hiện cụ thể nào.
Cơ chế hoạt động của các loại mã độc
Tùy vào chương trình của đối tượng xấu đã lên cho Malware mà các loại mã độc này có thể thâm nhập vào máy tính qua:
- Truy cập vào các trang web độc hại.
- Tải tệp, trò chơi, cài đặt phần mềm, thanh công cụ, mở email,… có đính kèm mã độc hoặc các dữ liệu tải xuống không được quét bằng các phần mềm bảo mật.
- Tải ứng dụng từ các nguồn không đáng tin cậy, không uy tín.
- Không sử dụng các phần mềm bảo mật hoặc không thường xuyên chạy các phần mềm bảo mật.
- Vô tình cài đặt các phần mềm hoặc tệp không xác định đi kèm ứng dụng.
- Hệ thống máy tính liên kết trong nội bộ doanh nghiệp khiến một máy lây lan sang toàn bộ các máy tính khác.
Các loại mã độc Malware phổ biến hiện nay
Hiện nay trên thị trường có khoảng 9 loại mã độc hại phổ biến và tương ứng với đó là những tác hại, hậu quả để lại khác nhau. Hãy cùng ITSUPRO tìm hiểu chi tiết về 9 loại mã độc này cũng như tác hại của các phần mềm độc hại ngay bây giờ.
Virus
Chắc chắn đây không phải một cụm từ quá xa lạ và thậm chí còn xuất hiện rất nhiều trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trong quá trình lây nhiễm, virus thường đính kèm một tệp và sẽ bắt đầu lây lan khi người dùng nhấp chuột vào. Sự nguy hiểm của virus thể hiện ở khả năng lây lan diện rộng khắp hệ thống với tốc độ rất nhanh.
Worm
Worm là một trong các loại mã độc Malware còn nguy hiểm và độc hại hơn cả virus. Nguyên nhân xuất phát từ khả năng tự sinh sôi và hoạt động của Worm mà không cần tới tác động hay sự điều khiển của con người. Worm lây nhiễm qua các tệp tải về hoặc một kết nối mạng trước khi nhân bản, phát tán.
Trong một doanh nghiệp, chỉ cần một máy tính bị nhiễm loại mã độc này có thể khiến toàn bộ máy tính bị lây nhiễm nhanh chóng. Thậm chí trong nhiều trường hợp, “con sâu máy tính” này có thể tự tái tạo và hoạt động lại bình thường cho dù đã bị tiêu diệt.
Trojan
Trojan thường được ngụy trang thành các phần mềm hữu ích cho máy tính và phổ biến nhất là các chương trình chống virus giả. Khi chạy các chương trình này, Trojan sẽ như một cách cổng cho rất nhiều loại virus khác nhau tấn công và làm ảnh hưởng đến máy tính.
Mặc dù không có khả năng tự nhân bản như Virus và Worm nhưng loại mã độc này sẽ tồn tại vĩnh viễn trong máy tính. Tương ứng với đó là tỷ lệ bị chiếm đoạt quyền điều khiển máy tính cũng sẽ cao hơn hẳn và gây ảnh hưởng vô cùng nghiêm trọng.
Adware
Adware hay chương trình độc hại hiển thị pop-up quảng cáo sẽ gây ảnh hưởng rất nhiều trong quá trình sử dụng. Adware sẽ không ăn cắp dữ liệu từ máy tính nhưng có thể chuyển hướng trình duyệt người dùng đến các trang web khác dẫn đấy lây nhiễm phần mềm độc hại từ Internet.
Ransomware
Wannacry, GrandCab, Bad Rabbit,… là một trong những ví dụ tiêu biểu của Ransomware. Đây là một trong những vũ khí tiêu biểu nhất của tội phạm an ninh mạng để yêu cầu người dùng trả tiền để có thể truy cập vào thiết bị và dữ liệu. Trong trường hợp người dùng không thanh toán, toàn bộ dữ liệu có thể biến mất hoặc rò rỉ ra ngoài.
Hầu hết các loại Malware Ransomware đều là Trojan và có thể lây lan qua các phương tiện truyền thống. Mặc dù hoàn toàn có thể ngăn chặn các chương trình độc hại Ransomware nhưng một khi đã nhiễm sẽ rất khó khắc phục. Đây cũng là lý do mà các cá nhân, doanh nghiệp cần có các bản sao lưu để đảm bảo an toàn dữ liệu.
Spam
Spam thường được thể hiện dưới dạng các email và tin nhắn. Bên trong các email hay tin nhắn đó thường sẽ chứa những quảng cáo hay liên kết, file đính kèm cài đặt vào hệ thống người dùng. Mặc dù hiện nay trên các thiết bị, hệ điều hành hay ứng dụng đều có phương thức chống Spam nhưng trải nghiệm người dùng sẽ bị ảnh hưởng khá nhiều.
Spyware
Spyware là sự kết hợp của Spy (gián điệp) và Malware (phần mềm độc hại). Loại phần mềm này sẽ chạy ngầm ở trên máy tính người dùng và gửi toàn bộ dữ liệu thu thập được về máy tính khác. Đó có thể là các thông tin như mật khẩu, tài khoản ngân hàng, tài sản trí tuệ,…
Xem thêm: Cách phòng chống Malware
Rootkits
Mục đích của Rootkits là ẩn các chương trình độc hại và thực hiện các hoạt động vì mục đích xấu như ăn cắp thông tin, thu thập dữ liệu. Có thể hiểu đơn giản Rootkits sẽ giành quyền Admin của máy tính và che giấu hoạt động của các Malware khác.
Fileless
Fileless sẽ là loại mã độc cuối cùng bạn cần quan tâm trong các loại Malware. Khác với các loại mã độc đã nêu trên, Fileless chỉ tấn công vào bộ nhớ của máy tính thay vì dữ liệu được lưu trên ổ cứng. Chúng sẽ khai thác và phát tán trong bộ nhớ hoặc sử dụng các đối tượng non-file OS khác như registry keys, API hoặc các tác vụ theo lịch trình.
Do không có dữ liệu nào bị sử dụng nên việc phát hiện Fileless là tương đối khó khăn. Mỗi khi khởi động lại máy tính bị lây nhiễm, loại mã độc này lại biến mất.
Ngăn chặn lây nhiễm phần mềm độc hại từ Internet như thế nào?
Các cá nhân hoặc quý doanh nghiệp có thể tham khảo một số chỉ dẫn dưới đây từ các kỹ thuật viên của ITSUPRO để ngăn chặn tình trạng này.
Thường xuyên cập nhật hệ điều hành và ứng dụng
Tấn công vào các lỗ hổng bảo mật được coi là một trong những phương thức phổ biến nhất của tội phạm an ninh mạng. Vì vậy, việc cập nhật hệ điều hành cũng như các ứng dụng sẽ cải thiện khả năng bảo mật của máy tính cũng để các nhà sản xuất sửa chữa các lỗ hổng còn tồn đọng.
Sử dụng các phần mềm bảo mật hiện đại
Một phương thức cũng tương đối phổ biến để hạn chế các loại mã độc Malware là sử dụng các phần mềm, dịch vụ bảo mật. Nhiệm vụ của các phần mềm này là tạo những lớp bảo vệ cho hệ thống máy tính người dùng đồng thời phát hiện, tiêu diệt những rủi ro bảo mật.
Cài đặt ứng dụng từ những nguồn đáng tin cậy
Việc sử dụng các ứng dụng chính thống cũng hạn chế tối đa việc lây nhiễm phần mềm độc hại từ Internet. Tuy nhiên, đây là một vấn đề tương đối nhức nhối tại nước ta khi xu hướng sử dụng các sản phẩm crack hay phần mềm không xác định tương đối cao.
Không truy cập những trang web hay liên kết không xác định
Những liên kết trong email, những cửa sổ pop-up,… đều tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm phần mềm độc hại. Đó có thể là những trang web giả mạo ăn cắp thông tin hoặc thậm chí lây nhiễm trực tiếp phần mềm độc hại cho máy tính. Do đó, người dùng cần có những kiến thức an toàn thông tin cơ bản để ngăn ngừa tối đa tình trạng này.
Xem thêm: Cách diệt virus trên máy tính win 11
Thường xuyên sao lưu dữ liệu
Việc có sẵn những bản backup dữ liệu là điều vô cùng quan trọng, đặc biệt với các thông tin quan trọng hay các công ty, doanh nghiệp. Điều này giúp giảm thiểu tối đa thiệt hại của các cá nhân, doanh nghiệp nếu xảy ra tình trạng nhiễm Malware.
Acronis Cyber Protect Cloud – Giải pháp bảo mật thông tin tối ưu cho doanh nghiệp
Acronis Cyber Protect Cloud là giải pháp bảo mật hệ thống thông tin tích hợp bảo vệ an ninh mạng đến từ Acronis. Dành cho các khách hàng và quý doanh nghiệp chưa biết, đây là thương hiệu hàng đầu Thụy Sĩ về phát triển phần mềm bảo mật, lưu trữ đám mây tích hợp sao lưu, an ninh mạng và quản lý điểm cuối.
Acronis Cyber Protect Cloud là giải pháp tối ưu giúp bảo mật thông tin doanh nghiệp
Chỉ với một giải pháp, một công cụ và trên một bảng điều khiển duy nhất nhưng Acronis Cyber Protect Cloud đem đến những giải pháp tích hợp vô cùng hiệu quả. Đó là Advanced Security bảo vệ toàn diện máy tính khỏi Malware, Advanced Management giúp đơn giản hóa và bảo vệ điểm cuối hay Advanced Backup giúp sao lưu cũng như bảo vệ dữ liệu một cách chủ động.
Trên đây là khái niệm Malware, dấu hiệu, cơ chế, các loại mã độc phổ biến cũng như các phương pháp ngăn chặn lây nhiễm bạn có thể tham khảo. Cảm ơn bạn đọc đã theo dõi bài viết trên của ITSUPRO.
CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN ITSUPRO
Địa chỉ: Tầng 2, Số 31 Nguyễn Xiển, Phường Hạ Đình, Quận Thanh Xuân, Thành phố Hà Nội.
Hotline: 1900 2525 90
Fanpage: https://www.facebook.com/itsupro
Email: contact@itsupro.com.